މާލޭގައި ހުންނަ އިންޑިޔާ އެމްބަސީއާ، އިންފޮމޭޝަން ކޮމިޝަނަރުގެ އޮފީސް ގުޅިގެން އިންތިޒާމް ކުރި، ފަސް ދުވަހުގެ ޓްރެއިނިންގ ޕްރޮގްރާމެއް މިދިޔަ އަހަރުގެ އޮކްޓޫބަރު މަހު އިންޑިޔާއަށް ދިޔުމުގެ ފުރުސަތު ލިބުނެވެ. އެ ދަތުރާ ގުޅޭ ބައެއް ލިޔުންތައް ކުރިންވެސް ޕަބްލިޝްކޮށްފައިވާނެއެވެ. މިއަދު މި ލިޔަނީ އެ ދަތުރުގެ ހަވާސާގައި އާގަރާގައި ހުންނަ ތާޖް މަހަލްއަށް ކުރި ޒިޔާރަތުގެ ވާހަކައެވެ.
އާގަރާގައި ހުންނަ ތާޖު މަހަލްއަކީ އިންޑިޔާގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ބިނާއެވެ. ދުނިޔޭގެ ހަތް އަޖައިބުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އަޖައިބެއް ކަމުގައިވެސް މި ނަލަ އިމާރާތް ވާކަމަށް ބުނެވެއެވެ.
ތާރީހީ ލިޔުންތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި ތާޖް މަހަލްއަކީ އާގަރާ ގައި 1631 ވަނަ އަހަރާއި 1654 ވަނަ އަހަރާ ދެމެދު އިމާރާތް ކުރެވުނު ހަދާނީ ބިނާއެކެވެ. މި އިމާރާތުގެ މަސައްކަތުގައި 20،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އުޅެފައިވާ ކަމަށް ތާޖް މަހަލްއާ ބެހޭ ލިޔުންތަކުން އެނގެއެވެ.
މިއީ މުޣަލް ރަސްގެފާނު ޝާހް ޖަހާން އެ ރަދުންގެ ލޯބިވާ ރަނިކަނބަލުން އަރްޖުމަންދް ބާނޫ ބޭގަމް ނުވަތަ މުމްތާޒް މަޙަލް އަވަހާރަވުމުން އެކަމުގެ ހިތާމައިގާ ބިނާ ކުރެއްވި ލޯބީގެ ބިނާއެކެވެ.
ތާޖު މަހަލް ބިނާކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިފައިވަނީ 1632 ވަނަ އަހަރު އެވެ. މުޅި އިމާރާތް އެއްކޮށް ބިނާކޮށް ނިމިފައިވަނީ 1653 ގައެވެ. ތާޖު މަހަލް ގެ އިމާރާތް ޑިޒައިން ކުރުމުގައި އިސްދައުރެއް އަދާކުރެއްވި އާކިޓެކްޓަކީ އުސްތާޛު އަހުމަދު ލަހޯރީ އެވެ. ތާޖް މަހަލް އަކީ މުގަލް އާކިޓެކްޓަރ ދައްކައިދޭ ވަރަށް ރީތި މިސާލެކެވެ. ތާޖު މަހަލްގެ ޢިމާރާތުން ފާރިސީ، ތުރުކީ، ހިންދީ، އަދި އިސްލާމީ ދައުލަތް ތަކުގެ ޢިމާރާތްތައް ކުރުމުގައި ގެންގުޅެފައިވާ ފަންނުތައް ފެނެއެވެ.
ސަންގުމަރުމަރު ހިލައިން އިމާރާތްކޮށް ޒީނަތްތެރިކޮށްފައިވާ މިބިނާއަށް އިތުރު ފުރިހަމަ ކަމެއް ގެނެސްދެނީ އެތަނުގެ ވަށައިގެން އަތުރާފައިވާ އިސްލާމީ ސަގާފަތް ރަމްޒުކޮށްދޭ މުންނާރުތަކެވެ. މީގެ އިތުރުން ވެސް ތާޖް މަހަލުގެ ބަގީޗާތަކާއި ބޭނުންކުރިފައިވާ ފުރިހަމަ އަތްތެރި މަސައްކަތްތަކަކީ އެތަނަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ފަތުރުވެރިންގެ މެދުގައި މަގުބޫލް ކަންތައްތަކެވެ. މި ޒަމާނުގެ މެޝިނަރީއާ ބޮޑެތި ކެރޭންތައް ނެތް ޒަމާނެއްގައި، އެހާ އުސް އެހާ ރީތި ބިނާއެއް ހެދުމަކީ ހައިރާންވީ ކަމެކެވެ.
އަޅުގަނޑުގެމެންގެ ޓީމު ތާޖް މަހަލްއަށް ދިޔައީ އިންޑިޔާގެ ފުލުހުންގެ އެސްކޯޓާއެކުއެވެ. ނިއު ދިއްލީ ބަހުގައި ހަތަރުވަރަކަށް ގަޑިއިރު ދަތުރުކޮށް، އުއްތަރަ ޕްރަދޭޝްއަށް ވަނުމާއެކު ފުލުހުން އަޅުގަނޑުމެން ދަތުރުކުރަމުން ދިޔަ ބަސް އެސްކޯޓް ކުރަން ފެށިއެވެ.
ތާޖު މަހަލްއަށް ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް އެތައް ހާސް ބަޔަކު ޒިޔާރަތް ކުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ކޮންމެ ގަޑިއެއްގައިވެސް ބޮޑު ކިޔުއެއް އެތާގައި އޮވެއެވެ. އެކަމަކު އިންޑިޔާ ސަރުކާރުގެ އެހީތެރިކަމާއެކު ރާވާފައިވާ ދަތުރެއްކަމުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ޓީމަށް އެއްވެސް ކިޔުއެއްގައި ޖެހޭކަށް ނުޖެހުނެވެ. މައި ގޭޓުން ފެށިގެން ތާޖު މަހަލްގެ އެތެރެއަށް ވަނުމާ ހަމައަށްވެސް ހުރިހާ އިންތިޒާމެއް އޮތީ ފުރިހަމައަށް ހަމަ ޖައްސާފައެވެ. ތާޖް މަހަލްއަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ޓީމަށް ދެވުނު ހިސާބުން ފެށިގެން އެ އިމާރާތުން ނުކުންނަންދެން، ހުރިހާ މައުލޫމާތެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ޓުއާ ގައިޑަކުވެސް ހުރީ ހަމަ ޖައްސާފައެވެ.
އިންޑިޔާ ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ މި ދަތުރުގައި ތާޖް މަހަލްއަށް އަޅުގަނޑު ކުރި ޒިޔާރަތަކީ އެ އިމާރާތަށް އަޅުގަނޑު ކުރި ދެވަނަ ޒިޔާރަތެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ތާޖް މަހަލްއަށް އަޅުގަނޑު ދިޔައީ، މީގެ 10 އަހަރު ކުރިން 2013 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައެވެ. 10 އަހަރު ފަހުން ދެވެނު އިރުވެސް ކުރިއެކޭ އެއްވެސް ތަފާތެއް އެތަނުގައި ނެތެވެ.