އިންތިހާބުތަކާ ދިމާކޮށް، ވޯޓަށް އެކި ގޮތްގޮތުން ނުފޫޒު ފޯރުވުމާ އަދި ވޯޓު ގަތުމަކީ ރާއްޖޭގައި ޒަމާނުއްސުރެ ހިނގާ ކަމެކެވެ. އިންޓަނޭޝަނަލް ފައުންޑޭޝަން ފޯ އިލެކްޓޯރަލް ސިސްޓަމްސް - އައިއެފްއީއެސް އިން ރާއްޖޭގައި އިންތިހާބުތަކުގައި ފައިސާ ބަހާ ގޮތާ އަދި އެކަމާ މެދު މީހުން ދެކޭ ގޮތް ބެލުމަށް ދިރާސާއެއް ހެދިއެވެ. އައިއެފްއީއެސްއަކީ، ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކާއި މަދަނީ ޖަމިއްޔާތަކާ، ޑިމޮކްރެސީއާ ގުޅޭ ކަންކަމުގައި މަސައްކަތް ކުރާ ބައިނަލް އަގްވާމީ ޖަމިއްޔާއެކެވެ. އެ ޖަމިއްޔާއިން، 1987 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 145 ގައުމެއްގައި މަސައްކަތްކޮށްފައިވެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ދިރާސާ އެ ޖަމިއްޔާއިން ހެދީ، މީގެ 10 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިން، 2014 ވަނަ އަހަރުއެވެ.
އައިއެފްއީއެސް އިން 2014 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި ހެދި ދިރާސާގެ ނަމަކީ، "މަނީ އެންޑް އިލެކްޝަންސް އިން ދަ މޯލްޑިވްސް، ޕަރސެޕްޝަން އެންޑް ރިއާލިޓީ" އެވެ. މި ލިޔުމުގައި މި ބަލައިލަނީ، މި ދެންނެވި ދިރާސާގެ ކުރު ހުލާސާ އަކަށެވެ. މި ދިރާސާ އެ ޖަމިއްޔާއިންވަނީ އާއްމުކޮށްފައެވެ. ގައުމީ ޔުނިވަސިޓީގެ ޑިޖިޓަލް ރިޕޮޒިޓަރީ – ސަރުނަ އިން މި ދެންނެވި ރިޕޯޓް ބައްލަވައިލެވޭނެއެވެ.
ދުނިޔޭގެ ވަރަށް ގިނަ ތަންތަނުގައި ވޯޓަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުމާ ވޯޓު ގަތުމުގެ ކަންކަން ހިނގަމުންދާ ފަދައިން އިންތިހާބުތަކުގައި ވޯޓު ގަތުމަކީ ދިވެހިރާއްޖެއަށްވެސް ދިމާވެފައިވާ ވަރަށް ބޮޑު މައްސަލައެކެވެ. އެކަން ހައްލު ނުކުރެވިއްޖެނަމަ، ޅަފަތުގައި އޮތް ދިވެހި ޑިމޮކްރެސީ ފުނޑުފުނޑު ވެދާނެކަމުގެ ބިރު އެބައޮތެވެ.
ދިރާސާގައިވާ ގޮތުން، ރާއްޖޭގައި ކޮންމެ ތިން މީހަކުން އެކަކަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންވަނީ އެ މީހުންނަށް ނުވަތަ އެ މީހުންގެ އާއިލާގެ މީހުންނަށް ވޯޓަށް ފައިސާ ހުށަހަޅާ ކަމަށް ބުނެފައެވެ. ވޯޓު ގަނެއްވިއްކާކަން ތަޖުރިބާކޮށްފައިވާ މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި 4000 ރުފިޔާއާ 20000 ރުފިޔާއާ ދެމެދުގެ އަދަދުތައް ވޯޓު ގަތުމަށް ހުށަހަޅައެވެ. ވޯޓު ގަތުމަށް ފައިސާ އަދި އެހެނިހެން ހަދިޔާތައް ހުށަހެޅުމަށް ފަހު، އެއްބަސް ވެވުނު ގޮތަށް ވޯޓު ދޭތޯ ކަށަވަރު ކުރަނީ ވޯޓު ކަރުދާހުގައި ފާހަގަ ޖަހައިގެންނެވެ.
2014 ވަނަ އަހަރުގެ ދިރާސާގައި އެ ގޮތަށް އެކަން ފާހަގަކޮށްފައި އޮތް ނަމަވެސް މިހާރު އޮންނަ ގޮތުން ވޯޓު ކަރުދާހުގައި އެއްވެސް ފާހަގައެއް ޖަހައިފިނަމަ އެ ވޯޓު ކަރުދާހެއް ބާތިލުވާނެއެވެ. ވޯޓުގައި ފާހަގަ ޖެހުމަކީ އޭރު އާއްމު ކަމެއްކަން އެންމެންނަށްވެސް އެނގެއެވެ.
ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ކެންޑިޑޭޓުން ކެމްޕެއިން ފައިސާ ހޭދަކުރާ ގޮތާ މެދު ދިވެހިން ދެކެނީ ރަނގަޅު ނޫން ނަޒަރަކުން ކަމަށް އެ ރިޕޯޓުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. ކެމްޕެއިނަށް ފައިސާ ލިބޭ ގޮތުގެ މައުލޫމާތާ އެ ފައިސާ ހަރަދު ކުރާ ގޮތާ ގުޅޭ ގޮތުން ސައްހަ މައުލޫމާތު ލިބޭ ކަމަކަށް ދިރާސާގައި ބައިވެރިވީ ގިނަ މީހުން ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ.
ގިނަ މީހުން ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ކެމްޕެއިންގެ ފައިސާ ހަރަދު ކުރަނީ ގާނޫނާ ހިލާފު ނުވަތަ އަހުލުވެރި ނޫން ކަންކަމުގަ އެވެ. ދިރާސާގެ ބައިވެރިންގެ ތެރެއިން ތިންބައިކުޅަ ދެބައި މީހުން ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ކެންޑިޑޭޓުން ޚަރަދުކުރަނީ ވޯޓު ގަތުމަށެވެ. ވޯޓު ގަތުމަށް ސީދާ ނަގުދު ފައިސާ ދިނުމާއި އެކިކަންކަމުގައި އެހީތެރިވެ ދިނުމަށް އެކި ނަންނަމުގައި ހަދިޔާއާ ވަޒީފާ ދިނުން ހިމެނެއެވެ. 70 ޕަސެންޓަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ގަބޫލް ކުރާ ގޮތުގައި ކެމްޕެއިނަށް ކުރާ ހަރަރުތައް ރިޕޯޓުކުރުމުގައި ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާ އަދި ކެންޑިޑޭޓުންނަކީ ތެދުވެރި ބައެއް ނޫނެވެ.
މީހުންގެ މެދުގައި އާއްމުވެފައިވާ މި ނުރަނގަޅު ތަސައްވަރު ރަނގަޅު ކުރެވޭނީ، މިހާރު ހުރި ގަވާއިދުތައް ރަނގަޅަށް ތަންފީޒުކުރުމުގެ ތެރެއިން ހާމަކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ކަންކަން ރަނގަޅުކޮށް، ބަދަލު ކޮށްގެނެވެ. ޓްރާންސްޕޭރަންޓް ވާން ޖެހެއެވެ. ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހެއެވެ.
މި ދިރާސާގެ ނަތީޖާތަކަށް ބަލާއިރު ކެމްޕޭން ފައިނޭންސް އިސްލާހު ކުރަން ޖެހޭ ކަމަށް ހުރިހާ އެންމެން ކަހަލަ ގޮތަކަށް އިއްތިފާގުވެއެވެ. ވޯޓު ގަތުމާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށާއި ވޯޓު ގަތުން އެއީ ގަބޫލު ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން ކަން އެންމެވެސް އިއްތިފާގުވެއެވެ.
ކުރިއަށް މިއޮތީ އަނެއްކާވެސް އިންތިހާބެކެވެ. މިއީ އަނެއްކާވެސް މިފަދަ ނޭދެވޭ ކަންކަމުން ސަލާމަތްވުމަށް ލިބޭ ފުރުސަތެއް ކަމުގައި ހެދިދާނެއެވެ.